Het is natuurlijk echt iets voor de oudjes, dat geef ik direct toe. Ik ben nog geen oudje, ik voel me geen oudje, maar het komt onherroepelijk. Zevenenvijftig, dat is drie keer negentien. Over drie jaar ben ik drie keer twintig. Twintig, dat waren nog eens leeftijden. Als mensen iets moeilijks voordeden dan dacht je: "Wacht maar, mijn tijd komt nog, als ik flink door oefen dan kan ik dat over drie jaar ook".

Maar dat is op de hogere leeftijden anders. Als ik nu een moeilijk tangofiguur meester word, dan moet ik zorgen dat ik dat zo veel mogelijk dans. Want wanneer zal ik er te stram voor worden? Het overkomt ons allemaal. Vier jaar geleden snoefde ik nog dat mijn lespartner al in de zestig was en toch nog met me leste. Twee jaar geleden belde ze ineens op.. Nee, ze wilde niet meer met me lessen, al dat reizen 's avonds werd haar te veel. De ware oorzaak was dat ze niet meer tevreden was over haar lenigheid, en dat ze eerder achteruitgang dan vooruitgang vaststelde tijdens de lessen. Wat is er voor troost bij zoiets? Een andere dame met wie ik drie jaar geleden leste is een paar weken geleden overleden. Een ziekte en zo... Het houdt allemaal eens op. Mijn moeder, dit jaar ook overleden... Weet je, als ik zo'n overleden persoon in mijn herinnering terughaal zijn ze daarin allemaal zo jeugdig, zo krachtig, zo vitaal.. Dat moet toch wat te beduiden hebben? Zou moe ooit tango gedanst hebben? Ze hield wel van die muziek, misschien heb ik het daar wel van. Tango, rumba, en zo de diverse orkestjes voor de radio. Malando, met zang van Frans Wanders. Onlangs ook overleden. En pa meesmuilde dan wat... Hij kon er niet zo goed mee overweg als moe andere mannen gewèldig vond.. Nee, na haar trouwen ging moe niet meer dansen... Ja, ze wou wel, maar "je vader (veelbetekenend..)", nee, die wilde daar niet aan. Maar voordien, in die swingende jaren dertig..? Opa was niet onbemiddeld. Ging ze wel eens uit? En in begin jaren veertig? De bezetters hielden wel van tango, zo ook in Scheveningen en moe woonde toen in Den Haag... Het is te laat om het haar te vragen.

Hoewel... Als er geen troost is in dit leven, waarom niet die stap wagen, over die grens heen kijken en zien wat daar wacht? Hebben we geen literatuur?

Dus, vrienden, heb ik daar een kijkje genomen. Het is makkelijker dan je denkt, gewoon de ogen dicht en je concentreren op het leven hierna, en of daar Tango aan te pas komt.

Je zult nu zeggen: "Dat heb je zeker gedroomd..". Dan zeg ik: "Zeer juist. Maar dat is nu eenmaal de manier waarop dit soort informatie tot ons komt. Lees er je literatuur maar op na."

Het hiernamaals bestaat uit verschillende lagen. Ja, het is ongeveer zoals we dat leren. Ik kreeg een gidsengel mee en de status "Slechts op bezoek". Dat is heel geruststellend. Laat ik jullie eerst eens wat meer over die oorden vertellen. Allereerst, en dat is het moeilijkste voor ons om te bevatten: De tijd werkt daar anders dan bij ons. Tijd is een ingrediënt van de stof, en zolang we stoffelijk zijn, zijn we gevangen in de tijd. Als we onstoffelijk worden gaat de tijd heel anders dan we gewend zijn, het is zelfs in zekere mate te plooien, net als de vorm die we hebben. Dat is heel moeilijk, zelfs voor mij en voor ieder ander die wel eens naar Startrek kijkt.

Dat je moet wachten tot het einde der tijden, om te weten of je naar hel, hemel of iets anders gaat is een fabeltje. Ik zei toch dat de tijd plooibaar is. En dat laatste oordeel? Als je wilt kan je daar even naartoe worden gebonjourd om te weten tot welk hiernamaals je bent bestemd.

De hel!

Allereerst kreeg ik een excursie naar de hel, althans de bovenste lagen. De hel heeft een kegelvorm, zoals Dante ze heeft beschreven. De vreselijkste boeven zitten onderaan, en daar ben ik dan ook niet geweest. Niet dat een en ander niet te bekijken is, nee, helemaal niet. Maar voor elke afdaling (als bezoeker) naar een ander helleniveau heb je pasjes nodig, en het was gewoon te veel werk om die alleen voor mij allemaal aan te maken. Het zijn net zulke passen als onze betaalpassen, met zo'n magneetstrip eraan, en het kost grote moeite om ze van elkaar te onderscheiden. In de hel wonen engelachtigen, ter plaatse duivels geheten. Ze houden de orde van de dingen in de gaten en kunnen ook vliegen, zij het met vleermuisflappen en niet met veren.

In feite heb ik alleen het bovenste niveau goed bekeken, omdat dat aan de open hiernamaals lucht grenst, en je vandaar uit aan de hand van een engelachtige kunt vertrekken naar een van de andere niveaus. Maar dat is een uitzondering.

Het bovenste niveau is een vlakte met de grootte van een stad. Aangekomen op dat gedeelte van de hel, klinkt er dansmuziek. En ze dansen, duivels en mensenzielen! Maar alleen solo, nooit in paren, want in de hel is iedereen zichzelf het naast, bestaat er geen gemeenschapszin. Duivels stappen er rond en verleiden een ieder tot het bedrijven van seks, wat ter plaatse niet als zondig wordt gezien. Daar loert echter een valkuil: Wie seks bedrijft zonder zich bewust te zijn van zijn of haar partner wordt belast met respectloosheid en gaat geketend aan een duivel naar een lager niveau. Zo wordt de mens te gronde gericht, en is uitzicht op herstel verder dan ooit. Wie echter toch streeft naar paarsgewijs dansen is niet helemaal "hellish" en krijgt zelfs een kans voor het vagevuur. Gezegend de tango..? Hoewel, dancing with the stars heeft hetzelfde effect, dat is dan wel weer minder.

Na de hel, de hemel.

Een witte entree, met een mooie poort, en heiligen en engelen die gezellig zitten te praten. Heiligen zijn eigenlijk mensenzielen die engelenbaantjes zijn gaan doen, zo moet ik het omschrijven. Raar toch.. Net of je naar een hotel gaat en zelf je kamer wilt doen.. Nou ja..

Wat doen de niet zo heilige gezegende zielen in de hemel? Ik moet zeggen, het gezelschap is verrassend klein, en men zit, als in een soort sanatorium, naar de Schepper te kijken. Is die dan nog niet uitgeschapen? Nee, natuurlijk! Probeer het zelf maar eens, begin een beetje inspirerend project... Je hebt er altijd nawerk van! Hoe zitten ze? Dat hangt er sterk vanaf. Als ze zich bij hun leven een comfortabele zetel hebben gewenst dan is daar prompt in voorzien. Maar velen, uit hardnekkige soberheid of wat dan ook, moeten het in de hele eeuwigheid doen met de harde kerkbank die ze zich hadden voorgesteld.

Voor mij lag een man op een comfortabele ligbank. En ik kende die man. Hij zat altijd in dat autootje dat zestig reed waar hij tachtig mocht. Hij was zo vroom dat hij zeker wist dat hij naar de hemel zou gaan. Dat langzaam rijden was louter een uiting van braafheid, voor het geval er toch zonden bij hem werden gevonden.. Ter compensatie.

En omdat hij niet meer met de vraag bezig was òf hij naar de hemel zou gaan, maar hóe hij de eeuwigheid zou doorbrengen, had hij een stoel uit de Ikea catalogus aangekruist en in het collectezakje gedaan. En daar in de hemel houdt men van correct afwerken. Zo was het gekomen.

Je ziet er ook stelletjes die, nou ja, een beetje uit gewoonte aan elkaar klitten. Dat werd me uitgelegd, dat komt omdat die mensen een relatie voor de eeuwigheid zijn aangegaan, terwijl de trouwboek toch niet meer vraagt dan: "Tot de dood ons scheidt." Het is hun eigen schuld...

Maar verder was het er toch opvallend rustig. Het schijnt dat veel mensen weer vanuit die hemel doorreizen. De slimmeriken die willen leren hoe dat moet maken zich onstoffelijk en gaan tussen de sterren spelen. Zo wordt die enorme ruimte nog voor iets nuttigs gebruikt. Maar daar moet je wel wat aanleg voor hebben anders raak je hopeloos uit de koers. Er zijn ook een soort glijbanen die weer in een baarmoeder uitkomen. Wedergeboorte, echt waar, geloof het of niet. Er komen steeds kindertjes binnen in de hemel, maar die gaan zich gewoonlijk geweldig vervelen en duiken naar een reïncarnatie toe, tenzij het van die getekende vroegwijze stakkers zijn. Die willen voorlopig niet terug.

Lust!

Nu wilde ik wel eens weten hoe ik er zelf voor sta. Kon ik te zijner tijd mijn opwachting maken bij die mooie witte poort? De engel keek me treurig aan. "Nee," zei hij, "je scoort aardig, maar op één punt haal je het gewoon niet. Lust." Hij wees naar een soort Ipod. "Het staat er allemaal in. Hoe je als jonge man in de trein zat en naar de korte rokjes keek. Hoe je doorzichtige complimenten maakte terwijl elke vrouw precies wist waar je op uit was... Hoe je een dame omhelst en later, uren of dagen, er toch toe overgaat om je voor te stellen hoe ze er zonder die kleren uit zou zien.... Nee, jongen, het zit al zo lang in je, dat krijg je ook niet meer weg."

Ik wilde wel zwakjes protesteren dat ik toch in de tango een volstrekt respectabel en voor de dames aanvaardbaar alibi voor mijn aanhaligheid had gevonden. Dat er toch altijd vraag is naar leiders... Dat ik als voorspel van een versierpoging de vaardigheid had ontwikkeld om de dame in kwestie lekker met mijn handen te verwennen langs alle in aanmerking komende spieren en zenuwbanen... Dat ik als gevolg van de gevorderde leeftijd niet meer de kortspondige Tinus was van vroeger, maar er ruim de tijd voor nam...

Het had allemaal geen zin. De intentie, dat was wat telde.. En daar had ik geen weerwoord voor. De engel had gewoon gelijk.

Het vagevuur!

De engel zag mijn vertwijfeling en loodste me handig mee, naar buiten de hemelpoort. Daar ergens, op die onvoorstelbare vlakte die men wel eens de eeuwige jachtvelden noemt, lag een beest. Dichterbij gekomen bleek het een soort draak, met de muil opengesperd. Kende ik dat niet van een schilderij in Leiden? Gezengde zielen in een vurige muil, zo herinnerde ik het me. De engel liep zonder aarzeling naar die muil toe en ging naar de keelholte, en ik ging erachteraan. Het vage vuur was er, en prikkelde wat, maar verder was het geen verontrustende ervaring. Binnen waren gangen, zoals het binnenste van een beest, met gebogen spanten als ribben en een rode bekleding van muren en plafonds. Maar er brandde licht van achter de spanten, en zijgangen gaven toegang tot nog meer ruimtes. Van buiten had het er niet zo groot uitgezien, maar dit was kolossaal.. "Nu zul je eens wat zien,"zei de engel lachend. "Dit wordt onderhand de eeuwige tangosalon genoemd, en hier zitten vooral mensen met jouw probleem. De lust."

We liepen door allemaal corridors en zijgangen en tenslotte klonk er die overbekende tangomuziek. De engel keek even rond en ontwaarde een vrouwelijke soortgenoot. Een engelin, een engelse? Hoe heet dat? Ik noemde haar maar engeltje, hoewel ze net zo groot was als ik. Engel nam vriendelijk afscheid en liet me achter onder haar hoede, maar engeltje wilde eerst thee. Prachtige bar, mooi orkest. Wat een zaal, wat een salon. Met alleen maar levende muziek. En ik was toch weer op mijn manier bezig, ik zat namelijk naar engeltje te kijken. Ze had inderdaad de vrouwelijke rondingen die haar van de man onderscheidden en twee witte veren vleugels. Ineens kwam de vraag waar ik al een tijd mee zat: "Klopt jullie lichaamsbouw wel met het vliegen? Dat kost toch veel kracht?" Ze lachte. "Natuurlijk niet volgens het sterfelijke vlees. Maar als we zo'n dikke dot spieren op de rug hadden gehad dan waren we monsters geworden. In het hiernamaals gelden wetten van schoonheid, van vorm. De natuurkunde moet zich aanpassen." Zij slobberde van haar thee.

Ik keek weer eens in de salon. En daar was iedereen die ik er verwachtte. Gardel natuurlijk, en Piazzolla, en Pugliese.. Hoewel ze niet speelden. Dat hadden ze vaak genoeg gedaan. En waarachtig, daar zag ik mijn moeder... Helemaal in de kracht van haar jeugd kwam ze van een stevige tango terug en bestelde ook thee. Ze keek me aan en herkende me. Maar: "Ik hoop niet dat je verwacht dat ik veel aandacht voor je heb," zei ze. "Vanaf mijn dertigste ben je mijn oogappel geweest, mijn hele leven heb ik verder als een moeder aan je gedacht, maar die tijd is geweest en ik heb veel in te halen." Ze beantwoordde een blik van over de vloer, nam een laatste slok thee en snelde weer weg. Goed zo, moedertje! Als ik nou nog niet op eigen benen stond...

Toen kreeg ik een soort schok. Ik ontwaarde twee sombrazusters die naar mijn weten nog in leven waren. Ik kreeg visioenen van een ingestort sneeuwdak, of fel verbrandende feestversiering. Maar engeltje stelde mij gerust. "Die leven nog gewoon door, hoor, in de tijd waar jij vandaan komt. Hebben ze het je niet dan uitgelegd, van die tijdverschuivingen? Iedereen die gedanst heeft, danst, en zal dansen kan je hier tegenkomen." Ik knikte beschaamd.. Lastig is dat. Zou Einstein dat begrepen hebben? Ik keek onwillekeurig even rond. Geen Einstein.

Engeltje wou dansen. Hoe gaat dat? Leiders, let op: Zoals iedereen weet groeien engelenvleugels uit de schouderbladen, en zijn ze bezet met vrij scherpe pennen. Leg je rechterarm dus ònder de aanhechting van de vleugels en ònder het haar. Dat haar is sneeuwwit en best scherp. Dus pas op dat er geen strengetje onder je hand overblijft, want je blijft nog uren de puntjes uit je vel trekken, en hiernamaals of niet, je kunt het goed voelen.

Engeltje danste best lekker, maar ze was nooit in BsAs op les geweest. Niet dat ik daar moeite mee heb, maar de kenners onder ons wil ik waarschuwen, verwacht niet àlles..

Er was ook een duivelinnetje. Die hebben korte vleervleugeltjes waar de engelen veren hebben. Duivels hebben vleren die veel verder omlaag doorlopen, maar gelukkig duivellinnetjes niet, ander kon je niet met ze dansen. De hand er weer onder als je leidt, dat is jullie uiteraard nu wel duidelijk. Wat doen duivels in het vagevuur? Dat heb ik straks al gezegd, dat is als er mensenzielen in de bovenste hel toch op proef mogen, dan neemt een duiveltje ze mee. En daarom worden ze in het vagevuur zo'n beetje gedoogd... Maar ze moeten het niet te bont maken, anders krijgen ze een tijdje een vagevuurverbod. Neem nou dat duivelinnetje. Een décolleté waarvan je zegt: "Yaggg, dat noem ik nou ordy..." Heel laag uitgesneden en al dansend de borsten oppompen... En je weet al waar ze op uit is: Ze heeft twee identieke zusters en ze dansen om beurten met zo'n bedreigde mannenziel in dat vagevuur. Dan nemen ze hem apart en later moet hij zeggen met wie van de drie hij seks had. Misgeraden? Naar de hel met hem!

Maar de engelen hadden haar door... Een seintje naar een duivel van hoge rang en die duivelin werden even de oren gewassen. Ja ja, Die duivels wisten wel beter dan toe te laten hoe zo'n wicht de gedoogregeling in gevaar ging brengen. Ze ging in een hoekje zitten, met een sip gezicht en druipende oren...

Ik zag ook een duivel van hele hoge rang... Gebronsd gezicht, hoorns, een hoef, een hazenlip. En toch... Heel boeiend, en ook afstotelijk. Kon heel goed tangodansen en wist de dames in extase te brengen.... Maar toch... Hij gaf me de rillingen. Ik kreeg later uitleg waarom. Ik had de enige echte Lucifer gezien, de opperduivel... Maar dansen kòn hij.

Ik zag ineens een danseres waar ik al vaak mee had willen dansen, maar och.. Ze was meer dan een heel hoofd kleiner dan ik. Ik praatte erover met engeltje, die weer eens aan de bar zat met thee. "Ga haar dan vragen," stelde ze voor. "Maar ze is zo klein," bracht ik in. "Ga nou maar," herhaalde ze. En ik ging op haar af. En hoe het kwam weet ik niet, of ik nou kromp of zij groeide, maar mijn mond was bij haar oor...

En zo verliep mijn bezoek aan dat wat hierna komt, de eeuwige salon. En het wakker worden viel niet mee. Ik merkte dat kleine danseressen klein waren en dat ik weer wist over vogelgriep en hoeveel de boter kost. Maar ook dat ik blij ben dat ik vandaag weer heb kunnen tangodansen, en dat ik weliswaar op een keer op zal houden met lessen en ook een keer met ademen, maar waarom zou ik ophouden met dansen?